“Nghìn lẻ một đêm” đã qua bản dịch của Phan Quang được rất nhiều người yêu mến. Tác phẩm hấp dẫn này vừa được tái bản lần thứ 45 với hình thức rất đẹp. Đây là một tập hợp những truyện cổ được lưu truyền ở xứ Ả Rập, sau đó đã được ghi lại thành văn. Cũng như nhiều tác phẩm kinh điển trên thế giới khác, Nghìn lẻ một đêm đã có một số bản dịch tại Việt Nam chúng ta, trong đó nổi tiếng nhất đó là bản dịch của Phan Quang. Nhà báo, dịch giả Phan Quang đã từng chia sẻ ông rất thích Nghìn lẻ một đêm từ khi còn rất nhỏ.
Nghìn lẻ một đêm
Sách “Nghìn lẻ một đêm” – bản dịch của Antoine Galland. Nhà Đông phương học Pháp thế kỷ 18 – được tái bản. Ấn bản còn kèm nhiều tranh vẽ minh họa từ đầu thế kỷ 20. Bổ sung một số câu chuyện vốn không xuất hiện trong bản thảo Hazār Afsān (sách Ba Tư cổ). Mà được sưu tầm riêng từ Hannah Dia – một người kể chuyện rong. Đó là những câu chuyện nổi tiếng ngày nay trẻ em lẫn người lớn khắp nơi đều thuộc. Như Aladdin và cây đèn thần, hay Ali Baba với câu thần chú “Vừng ơi, hãy mở ra”.
Năm 1704 – 1782, bản dịch của Galland được in lại hơn 70 lần. Trong điều kiện phương tiện, kỹ thuật ấn loát thô sơ, công nghiệp giấy chưa phát triển. Qua bản dịch này, người phương Tây lần đầu biết đến tác phẩm. Theo đơn vị phát hành, sau này, nhiều bản khác đầy đủ hơn vẫn không được yêu thích bằng. Khi tái bản, đơn vị phát hành giữ lại tất cả truyện trong bản in Les mille et une nuits của Antoine Galland. Do nhà xuất bản Anh em Garnier (Librairie Garnier Frères) phát hành năm 1921. Sách cũng giữ toàn bộ tranh trong bản in cũ. Bổ sung một số minh họa từ ấn bản tiếng Đức do nhà Verlag von Emil Strauß phát hành năm 1897.
Chuyện dân gian kỳ ảo
Nghìn lẻ một đêm là tập hợp những truyện kể có nguồn gốc từ những chuyện dân gian kỳ ảo của Saudi Arabia, Ba Tư, Hy Lạp…, lưu truyền rộng rãi nhiều thế kỷ trước khi được ghi lại thành văn. Tác phẩm có bối cảnh trải dài từ Đông sang Tây, nhiều chủ đề và nhân vật đa dạng. Tình tiết bất ngờ, kết cấu truyện lồng trong truyện. Truyện xây dựng nên một thế giới thấm đẫm màu sắc văn hóa Hồi giáo. Bao quát đời sống của người Saudi Arabia, từ thực tại đến cảnh thần tiên.
Nhiều người Saudi Arabia xem pho sách này là một tấm gương vĩ đại để suy ngẫm về bản thân. Jules Janin – nhà văn, viện sĩ hàn lâm Pháp – từng nói: “Bạn có biết một truyện kể nào ngộ nghĩnh hơn, một câu chuyện nào thú vị hơn. Một thi phẩm nào giàu tưởng tượng hơn truyện kể, câu chuyện, bài thơ mang tên Nghìn lẻ một đêm?”
>> Xem thêm các bài viết với nhiều thông tin tại Giải trí tổng hợp.
Chuyển ngữ từ bản in Les mille et une nuits
Trong lần tái bản này, sách giữ lại đầy đủ và trọn vẹn tất cả truyện. Mà dịch giả Phan Quang chuyển ngữ từ bản in Les mille et une nuits của Antoine Galland. Les mille et une nuits được xuất bản lần đầu năm 1704. Nhà Đông phương học, dịch giả Antoine Galland đã dịch tác phẩm từ cuốn sách Ba Tư cổ có tên Hazar Afsan (Một nghìn truyện). Qua bản dịch này, người Pháp, sau đó là cả thế giới. Biết đến và say mê những câu chuyện trong Nghìn lẻ một đêm.
Galland còn sưu tầm thêm một số truyện không có trong bản thảo Hazar Afsan. Ông ghi lại từ Hannah Diab – người kể chuyện rong. Trong số đó, một số truyện nổi tiếng được cả thế giới yêu thích như Aladdin. Và cây đèn thần, Ali Baba và bốn mươi tên cướp… Bản Nghìn lẻ một đêm tiếng Pháp của Galland được các nhà nghiên cứu đánh giá cao. Thể hiện sự am hiểu văn hóa của người dịch. Từ khi ra mắt đến năm 1782, trong vòng 78 năm, bản dịch của Galland được in lại 70 lần (trong điều kiện thế kỷ 18. Phương tiện in ấn còn thô sơ, công nghiệp giấy chưa phát triển, tỷ lệ người biết đọc chưa cao). Từ bản của Antoine Galland, Nghìn lẻ một đêm được dịch ra nhiều thứ tiếng và xuất bản trên khắp thế giới.
